معرفی کتاب سبکشناسی انتقادی: تحلیل آثار فریبا وفی
کتاب سبکشناسی انتقادی: تحلیل آثار فریبا وفی به قلم دکتر مهری تلخابی و دکتر بهزاد رهبر نگارش شده است. این اثر به بررسی آثار فریبا وفی، نویسنده نام آشنای معاصر، از منظر سبکشناسی انتقادی اختصاص دارد. وفی با زبانی خاص از مسائل زنان و دغدغه‌های آنان سخن می‌گوید و می‌کوشد طرز تلقی ویژه خود را از این مسائل به مخاطب انتقال دهد. رویکرد سبکشناسی انتقادی و انتخاب آن به مثابه ابزاری مناسب برای این پژوهش، به نگارندگان کمک کرد تا بتوانند به گفتمان مسلط و ایدئولوژی و قدرت پنهانی که زبان این نویسنده را مدیریت می‌کند، پی ببرند.
دربارۀ کتاب سبکشناسی انتقادی: تحلیل آثار فریبا وفی
بی‌تردید، سبکشناسی انتقادی بهترین وسیله برای دستیابی به لایه‌های پنهان متن و رسیدن به ایدئولوژی نویسنده است زیرا این امکان را فراهم می‌آورد که بتوان در پشت لایه‌های متن، موضع ایدئولوژیک پنهان آن را ردیابی کرد. حتی بخشی از سبک‌شناسی‌انتقادی به ما می‌آموزد که این کار را به مدد رمزگشایی شگردهای بیانی یا صناعات ادبی و ابهام‌های هنری به انجام رسانیم. به هر حال، تصور یک سطح صفر و تهی از ایدئولوژی در متن دشوار است. در واقع می‌توان ایدئولوژی را یک نظام معنایی ثانوی دانست که معنای ضمنی را به معنای اولیه (معنای صریح) می‌افزاید، چرا که ایدئولوژی به عنوان نظام عقاید، شکل‌دهنده تلقی کلی آدمی از زندگی و زاویه دید اوست.
این اثر در تمامت خویش، بر آن است که پاسخی در خور برای این پرسش بنیادین بیابد که «چگونه می‌توان تأثیر و تأثر متقابل زبان و ایدئولوژی و گفتمان مسلط را با استفاده از ابزارهایی در آثار زنانه نشان داد؟». نگارندگان کوشیده‌اند به این پرسش بنیادین از دو زاویۀ دید بسیار نزدیک پاسخ دهند و ابزارهایی برای گزارش و بازنمودی این درهم‌آمیختگی سبکشناسی انتقادی و سبکشناسی زن‌مدار و تعامل و تقابل متن و ایدئولوژی به کار گیرند که پاسخگوی این پرسش باشد و نشان دهد که جلوه‌های نوشتاری ایدئولوژی و گفتمان حاکم چگونه و در کجاست؟
این اثر مشتمل بر هفت فصل است. در فصول نخستین، نویسندگان به مباحث نظری پرداخته‌اند و سپس در چهار فصل پسین، چهار اثر شاخص وفی، یعنی پرنده من، ماه کامل می‌شود، رازی در کوچه‌ها و ترلان به تفکیک از منظر سبکشناسی انتقادی و سبکشناسی زنانه تحلیل شده است.
خواندن کتاب سبکشناسی انتقادی: تحلیل آثار فریبا وفی را به چه کسانی پیشنهاد می‌دهیم
مخاطبان کتاب سبکشناسی انتقادی: تحلیل آثار فریبا وفی، دانشجویان تحصیلات تکمیلی رشته‌های زبان و ادبیات فارسی و مطالعات زبان‌شناختی، اساتید و پژوهشگران این حوزه و علاقه‌مندان به زمینه‌های سبک‌پژوهی انتقادی است؛ حوزه‌ای که همواره در مقاطعی از تغییرات اجتماعی و تعاملات سیاسی نیز اهمیت ویژه‌ای می‌یابد. اثر حاضر می‌تواند برای کلاس درس «تحلیل گفتمان» و «تحلیل گفتمان انتقادی» و نیز بخش‌های مرتبط با سبکشناسی زنانه در «زبان‌شناسی اجتماعی» در رشته زبان‌شناسی در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری سودمند باشد. هدف این اثر آن است که الگوی منسجمی برای چگونگی بررسی آثار ادبی بر مبنای سبکشناسی انتقادی ارائه دهد.
در بخشی از کتاب سبکشناسی انتقادی: تحلیل آثار فریبا وفی می‌خوانیم
مطالعات رمان‌های زنانه با رویکرد سبکشناسی انتقادی سابقه‌ا‌ی طولانی در غرب دارد و تحلیل‌هایی از وضعیت انفعالی و سرکوب شده زنان از طریق نحوه کاربرد زبان توسط نویسنده، عمدتاً در حوزه سبکشناسی انتقادی انجام گرفته است. بنابراین، از این رهگذر می‌توان ایدئولوژی متون زنانه را کاوید و از سوی دیگر شیوه‌های بازنمایی این تأثیرات و تأثرات روانی و ایدئولوژیک را از زاویه دید نویسنده گزارش کرد. برای رسیدن به این منظور ناگزیر باید روی لایه‌های زیرین زبان نیز تأمل کرد تا بتوان توضیح داد که موضع‌گیری نویسنده، چگونه از خلال انبوهی از گزینش‌های سبکی رخ می‌نماید. در واقع نقطه تلاقی ایدئولوژی نویسنده زن با گزینش‌های خاص سبکی‌اش هدف هر پژوهشگری است که از منظر سبکشناسی انتقادی به آثار زنانه می‌نگرد.
سبکشناسی انتقادی هنگام مطالعه آثار زنانه سعی دارد، توضیح دهد که «نوشته‌های زنان، گفتمانی خاص دارد که نزدیک‌تر با متن، عواطف و ناشناخته‌هاست، یعنی همه آن چیزهایی که قرارداد اجتماعی سرکوب می‌کند.» (هام، ۱۳۸۲: ۱۳۶).
با این توضیحات می‌توان گفت که از آنجایی که سبکشناسی انتقادی نیز در پی کشف ایدئولوژی پنهان متن است، بی‌تردید نقاط اشتراک فراوانی با سبکشناسی زنانه پیدا می‌کند و حتی سبکشناسی زنانه می‌تواند برای کشف ایدئولوژی متن از ابزار کارآمدی به نام سبکشناسی انتقادی استفاده کند.
فهرست مطالب کتاب
پیش‌گفتار
سخن آغازین
مقدمه
فصل اول: سبک، سبکشناسی و شاخه‌های آن
پیشینه سبک و سبکشناسی در غرب
مروری بر نظریه سبک در ایران
فصل دوم: سبکشناسی انتقادی
زبان‌شناسی انتقادی
تحلیل گفتمان انتقادی
ریشه‌های تحلیل گفتمان انتقادی
مفاهیم بنیادی در تحلیل گفتمان انتقادی
قدرت
ایدئولوژی
رابطه زبان و قدرت
روابط دیالکتیکی گفتمان، قدرت و ایدئولوژی
سبکشناسی انتقادی
تفاوت نقد ادبی و سبکشناسی
فصل سوم:سبکشناسی زنانه
پیوند سبکشناسی زنانه با سبکشناسی انتقادی
پیشینه سبک زنانه
جنسیت
تأثیر ایدئولوژی زن‌مدارانه در شکل‌گیری سبک زنانه
زبان زنانه یا سبک نوشتاری زنانه؟
سبکشناسی زنانه و مؤلفه‌های نوشتار زنانه
جنبه‌های همگانی تفاوت‌های زبانی نوشتار زنانه در حوزه واژگان
ایدئولوژی‌های مکرر و پنهان در آثار زنان
فصل چهارم: وفی و قابلیت‌های آثارش
نگاهی به بیوگرافی فریبا وفی
ویژگی‌های آثار وفی
چرایی بررسی آثار وفی از منظر سبکشناسی انتقادی و تحلیل گفتمان
فصل پنجم: «پرنده من» از منظر سبکشناسی انتقادی
خلاصه رمان پرنده من
تجزیه و تحلیل سبک داستان در سطح مؤلفه‌های روایی
کانون‌سازی
میزان تداوم کانون‌سازی
جنبه‌های کانون‌سازی
نتیجه‌گیری
فصل ششم: «ماه کامل می‌شود» از منظر سبکشناسی انتقادی
خلاصه رمان ماه کامل می‌شود
تجزیه و تحلیل سبک داستان در سطح مؤلفه‌های روایی
کانون‌ساز و کانون‌شونده
میزان تداوم کانون‌سازی
بسامد و دیرش
ترتیب
گستره مکانی
خردلایه‌ها
نتیجه‌گیری با تأکید بر ایدئولوژی حاکم بر رمان
فصل هفتم: ویژگی‌های سبکی «رازی در کوچه‌ها»
ویژگی‌های سبکی
تجزیه و تحلیل سبک رمان در سطح مؤلفه‌های روایی
کانون‌ساز و کانون‌شونده
میزان تداوم کانون‌سازی
بسامد و دیرش
ترتیب اثر
گستره مکانی
جنبه روان‌شناسانه
بررسی خردلایه‌های بلاغی، واژگانی و نحوی
ایدئولوژی پنهان متن
نتیجه‌گیری
فصل هشتم: بررسی لایه‌ای رمان «ترلان»
تجزیه و تحلیل داستان در سطح مؤلفه‌های روایی
کانون‌ساز و کانون‌شونده
میزان تداوم کانون‌سازی
بسامد و دیرش
گستره زمانی
گستره مکانی
بررسی خردلایه‌های بلاغی، واژگانی و نحوی
نتیجه‌گیری با تأمل بر ایدئولوژی متن
کتابنامه
این اثر از نظر موضوعی در دستۀ زیر قرار می‌گیرد:
برخی از کتاب‌هایی که در حوزه ادبیات منتشر شده است:
دیدگاهها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.