معرفی کتاب زبانشناسی شناختی: نظریهها و کاربردها
کتاب زبانشناسی شناختی: نظریهها و کاربردها نوشته جنت لیتل‌مور و جان آر. تیلور، به معرفی و بحث درباره مهمترین نظریات حوزه زبانشناسی شناختی می‌پردازد.
آنچه به عنوان زبانشناسی شناختی میشناسیم، تنها یک نظریه نیست؛ بلکه مجموعه‌ای از نظریه‌هایی است که همگی یک هدف ویژه را در قلمروهای گوناگون زبان دنبال میکنند و آن شناسایی، واکاوی و تبیین نقش فرایندهای شناختی عام در ساختار و کاربرد زبان است. شاید با گذشت نزدیک به چهار دهه از پیدایش رویکرد زبانشناسی شناختی دیگر نتوان آن را رویکردی نوپا در سطح جهان به شمار آورد، اما بی‌گمان این رویکرد در ایران نوپاست. زبانشناسی شناختی در ایران در آغاز راه است و فراوانیِ پژوهشهای زبانشناسان و زبان‌پژوهان ایرانی در این چارچوب، گویای علاقه و توجه فزایندۀ آنها به این رویکرد است.
در اثر پیش‌رو که ترجمه‌ای از چهارده فصل از کتاب The Bloomsbury Companion to Cognitive Linguistics (سال انتشار ۲۰۱۴) است، شش نظریۀ مطرح در حوزۀ زبانشناسی شناختی معرفی و بررسی می‌گردد، نقاط قوت و ضعف آنها بیان می‌شود، مهمترین پژوهشهای انجام‌گرفته در چارچوب این نظریات مرور می‌شود و تازه‌ترین به‌روزرسانی‌ها و پیشرفت‌ها مورد بحث قرار می‌گیرد. اين نظريه‌ها عبارتند از: دستور شناختی لانگاکر، نظريه استعارۀ مفهومی ليکاف، دستور ساخت گلدبرگ، نظريۀ فضاهای ذهنی و درهم‌آميزی مفهومی فوکونيه، نظريه فراگيری زبان نخست توماسلو، و انگاره‌های کاربردبنياد بايبی از زبان.
این کتاب در دو بخش اصلی و چهارده فصل تنظیم شده است. افزون بر معرفی و بررسی شش نظریۀ پیش‌گفته، رویکرد زبانشناسی شناختی به گوناگونی‌های زبانی (که در سالهای اخیر با نام زبانشناسی اجتماعی شناختی شناخته می‌شود)، رویکرد زبانشناسی شناختی به واجشناسی و نیز به بحث گفتمان و ایدئولوژی (که بیشتر تحت عناوین استعاره‌کاوی انتقادی و گفتمان‌کاوی انتقادی شناختی مطرح می‌شود) نیز در کتاب گنجانده شده است. همچنین، یک فصل پیرامون انقلابی که زبانشناسی شناختی در استعاره‌پژوهی پدید آورد، یک فصل دربارۀ سرشت و گسترۀ «مجاز» در توصیف و تبیین زبانی و یک فصل دربارۀ استعارۀ پیکرینه در کتاب یافت می‌شود. یک فصل نیز به بررسی کاربرد نظریۀ استعارۀ مفهومی در قلمرو مشاوره و روان‌کاوی اختصاص یافته است.
کتاب زبانشناسی شناختی: نظریهها و کاربردها را به چه کسانی پیشنهاد می‌دهیم؟
بی‌گمان این کتاب هم از لحاظ نظری و هم از لحاظ روش‌شناختی و کاربردی برای طیف وسیعی از دانشجویان و پژوهشگران در تمام رشته‌های علوم انسانی در خصوص موضوعات و روش‌شناسی زبانشناسی شناختی سودمند و بهره‌رسان خواهد بود. همچنین می‌تواند منبع بنیادین خوبی برای دانشجویان کارشناسی ارشد و دکترای رشته‌های زبانشناسی و علوم شناختی به شمار آید.
در بخشی از کتاب زبانشناسی شناختی: نظریهها و کاربردها می‌خوانیم:
به تازگی، پژوهش‌هایی مانند پژوهش توماسلو (۲۰۰۳) نشان داده‌اند که تأثیر توجه به محیط پیرامون و شناسایی نقطه‌ارجاع‌های مشترک برای رسیدن به فهم مشترک که به فراگیری موفقیت‌آمیز زبان می‌انجامد، تا چه اندازه کلیدی و ضروری است. یافته‌های به دست آمده از پژوهشهای رده‌شناختی بر دیدگاه‌های زبانشناسان شناختی پیرامون اهمیت چشم‌انداز، تعبیر و مقوله‌بندی صحه می‌گذارند. این یافته‌ها نشانگر آن است که تفاوت‌های میان زبان‌ها بازتاب الگوهای متفاوت در تأکید و بریافت و همچنین تفاوت در ناحیۀ کانون است و نه تفاوت در شیوه‌های درک کاملاً متفاوت از جهان که پیشتر به آن قائل بودند.
سرانجام اینکه، مطالعات زبانشناسی پیکرهای شواهد بیشتری دال بر جدایی‌ناپذیری نحو، معناشناسی و کاربردشناسی از یکدیگر فراهم کرده است که نشان می‌دهد این سه گونه اطلاعات می‌توانند در قالب یک «ساخت» که دستور و واژگان را به هم پیوند میزند درآیند، چیزی که گلدبرگ (۱۹۹۵) آن را پیش‌بینی کرده بود. همۀ آنچه در اینجا گفتیم نشان‌دهندۀ آن است که امروزه نمی‌توان به سادگی مرزهای زبانشناسی شناختی را تعیین کرد زیرا رویکردهای بسیاری با دیدگاهها و فرضیه‌های مشترک گرد هم آمده‌اند و وضعیت زبانشناسی شناختی را بسیار متفاوت از دهه‌های پایانی سدۀ بیست ساخته‌اند.
فهرست مطالب کتاب
سخن مترجمان
فصل نخست: درآمد
- آشنایی با زبانشناسی شناختی
- زمینه‌های پژوهشی در زبانشناسی شناختی
- معناشناسی مفهومی
- نگاهی به واجشناسی
- بسترهای تجربی
- گرایش‌های نو در زبانشناسی شناختی
- کتاب‌شناسی
بخش نخست: نظریهها و انگاره‌ها
فصل دوم: دستور شناختی لانگاکر
- پیشینه
- مفهوم‌های کلیدی در دستور شناختی
- طبقه‌های دستوری
- ترکیب‌های همنشینی
- زیرلایه‌های مفهومی
- عناصر زبانی از دیدگاه دستور شناختی
- نتیجه‌گیری
فصل سوم: نظریۀ استعارۀ مفهومی لیکاف
- پیشینه
- مقوله‌بندی
- نظریۀ معاصر استعاره
- دستاوردهای ادبی، فلسفی، ریاضیاتی و سیاسی
- مزیت‌ها و کاستی‌ها
- رهیافت‌های جدید: نظریه‌های عصبی اندیشه، زبان و استعاره
- نتیجه‌گیری
فصل چهارم: دستور ساخت گلدبرگ
- درآمد
- گلدبرگ و دستور ساخت
- تفاوت‌های نظری میان رویکردهای ساخت‌گرا و زایشی
- اصول کلیدی در دستور ساخت
- دستور ساخت و چندمعنایی
- نتیجه‌گیری
فصل پنجم: نظریۀ فضاهای ذهنی و آمیختگی مفهومی فوکونیه
- درآمد
- آمیختگی روزمره: از معماهای یک راهب بودایی تا قایق ارواح
- نظریۀ آمیختگی و استعاره‌ها
- فراتر از زبان
- دیگر کاربردهای نظریۀ آمیختگی
فصل ششم: نظریۀ فراگیری زبان نخست توماسلو
- بافت
- رویکرد توماسلو به فراگیری زبان
- فراگیری واژه‌ها
- فراگیری دستور
- خلاصۀ فصل و منابع پیشنهادی
فصل هفتم:انگاره‌های کاربردبنیاد بایبی از زبان
- واجشناسی زایشی طبیعی
- ساخت‌واژه
- دستوری‌شدگی
- نظریۀ کاربردبنیاد
- جفت‌های صورت-معنا در نحو: ساخت‌ها
- نتیجه‌گیری
بخش دوم: قلمروهای پژوهشی و کاربردهای عملی
فصل هشتم: انقلاب زبانشناسی شناختی در استعاره‌پژوهی
- درآمد
- جنبه‌های مفهومی استعاره: انگاره
- سویه‌های گفتمانیِ استعاره
- روایی و پایایی
- پایان‌بندی
فصل نهم: پیرامون سرشت و گسترۀ مجاز در توصیف و تبیین زبانی
- درآمد
- تعریف مجاز
- برهم‌کنش استعاره و مجاز
- ارجاع به مثابه یک طرح‌وارۀ استنباطی
- مجاز در دستور
- ملاحظات پایانی
فصل دهم: استعارۀ پیکرینه
- درآمد
- فراوانی استعاره‌های پیکرینه
- به‌کارگیری و تفسیر زبان حاوی استعاره‌های پیکرینه
- استعارۀ پیکرینه و قضاوت‌های اجتماعی
- استعارۀ پیکرینه در حرکت خلاقانه
- نتیجه‌گیری: استعارۀ پیکرینه به مثابه عملکرد بیانی
فصل یازدهم: زبانشناسی شناختی و گوناگونی زبانی
- درآمد
- انگیزه‌های گونه‌شناسی شناختی
- زمینه‌های پژوهشی
- ملاحظات پایانی و گرایش‌های آتی
فصل دوازدهم:زبانشناسی شناختی و واجشناسی
- درآمد
- واجشناسی و فرآیندهای شناختی عام
- واجشناسی و فرضیۀ پیکرینگی
- نتیجه‌گیری
فصل سیزدهم: زبانشناسی شناختی و ایدئولوژی
- درآمد
- ایدئولوژی: محتواها و ساختار، پدیدآیی و کارکردها
- پژوهشهای زبانشناسی شناختی در ایدئولوژی
!Unexpected End of Formula
- نتیجه‌گیری
فصل چهاردهم: نظریۀ استعاره برای کارشناسان مشاوره
- درآمد
- کارکردهای استعاره در مشاوره
- دسترسی به احساسات درمان‌جویان و نمادین‌سازی آنها به کمک استعاره‌ها
- ایجاد قاب‌های ارجاع جدید به کمک استعاره‌ها
- ایجاد همدردی و همدلی درمانی به کمک استعاره‌ها
- ملاحظات پایانی
نمایه موضوعی
واژه‌نامۀ تخصصی فارسی به انگلیسی
واژه‌نامۀ تخصصی انگلیسی به فارسی
این اثر از نظر موضوعی در دستۀ زیر قرار می‌گیرد:
دیدگاهها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.